Διεκδίκηση: γιατί με δυσκολεύει και πώς να τα καταφέρω;
Διεκδίκηση: γιατί με δυσκολεύει και πώς να τα καταφέρω;
Διεκδίκηση: γιατί με δυσκολεύει και πώς να τα καταφέρω;
Γράφει η Ιωάννα Μπάμπουλη
Μήπως η διεκδίκηση είναι για σένα Γολγοθάς; Σε έχεις πιάσει ποτέ να απαντάς “ναι” ενώ κατά βάθος ήθελες να πεις “όχι”; Να πιέζεσαι από την πρόσκληση για εκείνο το πάρτι αλλά παρ’ όλα αυτά να δηλώνεις ότι την αποδέχεσαι; Να ντρέπεσαι να απορρίψεις εκείνη την παράκληση του κολλητού σου να τον βοηθήσεις να περάσει το μάθημα με το να γράψεις εσύ την πανεπιστημιακή εργασία του; Και ενώ δεν έχεις καθόλου χρόνο στο ήδη υπερφορτωμένο πρόγραμμά σου, να απαντάς “ναι” και να προσφέρεσαι να την αναλάβεις; Να κανονίζεις τους επαγγελματικούς σου στόχους με βάση τα θέλω και τις πιέσεις των γονιών σου ή του κοινωνικού σου περιβάλλοντος, ενώ έχεις διαφορετικές επιθυμίες και πιστεύω;
Αυτές είναι λίγες μόνο από τις ενδείξεις της διαπροσωπικής συμπεριφοράς που φανερώνουν δυσκολίες στην διεκδίκηση. Εάν απάντησες θετικά στις πιο πολλές από τις ερωτήσεις, ίσως οι επόμενες γραμμές να σε βοηθήσουν να διερευνήσεις γιατί μπορεί να παρασύρεσαι από τις περιστάσεις και να μην συμπεριφέρεσαι διεκδικητικά ενώ αυτό κατά βάθος θέλεις.
Γενικά, οι διεκδικητικοί άνθρωποι νιώθουν ελεύθεροι να εξωτερικεύσουν αυτά που νιώθουν, σκέφτονται και επιθυμούν. Γνωρίζουν ποια είναι τα δικαιώματά τους και ελέγχουν τα αρνητικά τους συναισθήματα. Μπορούμε να φανταστούμε τη διεκδίκηση σαν το ενδιάμεσο μεταξύ της παθητικής και της επιθετικής συμπεριφοράς.
Τα οφέλη του να ενεργούμε διεκδικητικά στη ζωή μας είναι πολύτιμα. Οι έρευνες δείχνουν ότι η διεκδικητική συμπεριφορά μας βοηθάει να είμαστε αποτελεσματικοί και ικανοί να επιτύχουμε. Η έλλειψή της, από την άλλη, συνδέεται με προβλήματα στην ψυχική μας υγεία. Γιατί, λοιπόν, ενώ τα οφέλη της διεκδικητικής συμπεριφοράς είναι τόσο σπουδαία για την ζωή μας, πολλές φορές πιάνουμε τον εαυτό μας να ενεργεί μη-διεκδικητικά;
Αιτίες της μη διεκδικητικής στάσης και συμπεριφοράς
Σύμφωνα με τις έρευνες, οι πιο συνηθισμένοι λόγοι για τους οποίους τείνουμε να συμπεριφερόμαστε μη-διεκδικητικά είναι οι εξής:
-
- Μειωμένες διαπροσωπικές δεξιότητες: δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που ορισμένοι άνθρωποι μπορεί απλά να μην γνωρίζουν πώς να διεκδικούν όμορφα και αποτελεσματικά. Είναι κάτι που απλώς δεν έτυχε να διδαχθούν στην οικογένειά τους, στο σχολείο ή στις συναναστροφές τους με άλλους ανθρώπους.
- Προβληματισμός για τις αρνητικές συνέπειες της διεκδικητικής συμπεριφοράς στους άλλους: αρκετοί ανησυχούν μήπως η ειλικρινής διεκδίκηση έχει ως αποτέλεσμα το να χάσουν την αγάπη και την αποδοχή του κόσμου. Φοβούνται, δηλαδή, ότι αν συμπεριφερθούν διεκδικητικά θα πληγώσουν τους γύρω τους κι εκείνοι θα τους κρίνουν. Ίσως θεωρήσουν ότι είναι εγωιστές ή ανώριμοι και θα τους απορρίψουν.
- Το φαινόμενο της “διάσωσης”- του «να είμαστε χρήσιμοι»: ένα ακόμα συνηθισμένο φαινόμενο είναι η μη διεκδικητική συμπεριφορά που λειτουργεί σαν “διάσωση” των άλλων ανθρώπων. Όταν λειτουργούμε σαν “διασώστες” των άλλων, τείνουμε να θυσιάζουμε τις προσωπικές μας προτεραιότητες και να τους παρέχουμε βοήθεια που είναι περιττή. Φυσικά, η συμπεριφορά αυτή απέχει κατά πολύ από την αυθεντική βοήθεια.
- Άρνηση στο να δεχτούμε τα συναισθήματά μας και τα προσωπικά μας δικαιώματα: άλλοι άνθρωποι πιστεύουν ότι απλά δεν δικαιούνται να δείξουν τις πραγματικές τους αντιδράσεις, να φροντίσουν τον συναισθηματικό τους κόσμο και να διαφυλάξουν τα προσωπικά τους δικαιώματα. Μπορεί να πιστεύουν λανθασμένα ότι δεν τους επιτρέπεται να νιώθουν ούτε και να εκφράζουν αρνητικά συναισθήματα όπως ο θυμός. Η διεκδίκηση είναι μία πολυτέλεια γι αυτούς κι όχι αναφαίρετο δικαίωμα.
- Υποχωρητικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας: αρκετοί είναι και οι άνθρωποι που από τη γέννησή τους εμφανίζουν την τάση να ενεργούν υποχωρητικά και μη διεκδικητικά, λόγω των ιδιαίτερων γνωρισμάτων της ιδιοσυγκρασίας τους που ενισχύθηκαν από την ανατροφή τους και τείνουν να παραμένουν σταθερά με το πέρασμα του χρόνου.
Πώς μπορώ να εισάγω τη διεκδίκηση στη ζωή μου;
Μήπως, λοιπόν, κάποιος από τους παραπάνω λόγους σου φαίνεται οικείος; Εάν ναι, είναι εντάξει. Είναι φυσιολογικό. Οι περισσότεροι από εμάς δυσκολευόμαστε να ενεργήσουμε διεκδικητικά σε πολλές περιστάσεις. Θα ήταν πολύ χρήσιμο να αρχίσεις να παρατηρείς τη συμπεριφορά σου κατά τη διάρκεια των συναναστροφών σου. Η παρατήρηση είναι το πρώτο βήμα στο να κατανοήσεις τη συμπεριφορά, τους δισταγμούς και τους φόβους σου. Ίσως εύλογα να αναρωτηθείς πώς μπορεί να αλλάξει κάτι τέτοιο. Ειδικά αν η μη-διεκδικητική συμπεριφορά σου φαίνεται να προκαλεί περιττό άγχος, στρες, ενοχές, δεύτερες σκέψεις και πίεση στην καθημερινότητά σου.
Ίσως, λοιπόν, να χρειαστεί να δουλέψεις λιγάκι παραπάνω τη σχέση με τον εαυτό σου, να τον αγαπήσεις λίγο περισσότερο. Να κατανοήσεις και να παρατηρήσεις ποια είναι εκείνα τα πράγματα που του προκαλούν ευχαρίστηση, αφοσίωση και πηγαία χαρά. Χτίζοντας μια τέτοια γερή σχέση με τον εαυτό σου, θα συνειδητοποιήσεις σταδιακά ότι δεν χρειάζεται να τους ικανοποιείς όλους για να νιώθεις καλά. Η αυτό-φροντίδα σου θα γίνει νούμερο ένα προτεραιότητά σου. Μπορείς, επίσης, να διαβάσεις άρθρα και βιβλία που μας βοηθούν να χτίσουμε κοινωνικές δεξιότητες σχετικές με τη διεκδικητική συμπεριφορά. Μην προβληματιστείς όμως εάν συναντήσεις δυσκολίες στον δρόμο σου. Το χτίσιμο της διεκδίκησης είναι μια διαδικασία αυτο-βελτίωσης που όπως όλες, απαιτεί χρόνο. Φυσιολογικό είναι να αργήσεις. Τα αποτελέσματα, όμως, θα σε δικαιώσουν.