Συναίσθημα αλλά…. ελληνικά: πού πήγαν τα συναισθήματά μας και πώς να τα βρούμε
Συναίσθημα αλλά…. ελληνικά: πού πήγαν τα συναισθήματά μας και πώς να τα βρούμε
Συναίσθημα αλλά…. ελληνικά: πού πήγαν τα συναισθήματά μας και πώς να τα βρούμε
Γράφει ο Γιώργος Νικολάου
Ως μεσογειακός λαός οι Έλληνες, είμαστε ανοιχτοί, φιλόξενοι, κοινωνικοί, δοτικοί και φωνακλάδες. Αυτά τα χαρακτηριστικά, μεταφράζονται από το μέσο άνθρωπο με έναν τρόπο που λέει: “Εμείς οι Έλληνες είμαστε πολύ συναισθηματικοί”. Λογικό ακούγεται. Είναι όμως έτσι;
Ας δούμε τα πράγματα λίγο επιστημονικά. Δουλεύοντας στο ιατρείο μου πολύ με το μοντέλο της Βραχείας Ψυχοδυναμικής ψυχοθεραπείας κατά Davanloo (ISTDP) τα τελευταία αρκετά χρόνια, δεν κάνω και τίποτα διαφορετικό. Κάθε μέρα μιλάω με πολύ κόσμο για συναισθήματα. Παρένθεση: στο συγκεκριμένο ψυχοθεραπευτικό μοντέλο τα συναισθήματα είναι το Α και το Ω για την κατανόηση του εσωτερικού μας κόσμου.
Θα προλάβω μια αντίρρηση που ξέρω ότι θα έχετε σύντομα: ναι, στο ιατρείο μου έρχονται άνθρωποι που αντιμετωπίζουν ψυχολογικά προβλήματα. Σε αυτό που συζητάμε όμως, θα καταλάβετε και μόνοι σας ότι δεν είναι διαφορετικοί από τους υπολοίπους.
Τι νιώθεις τώρα;
Οι απαντήσεις στην παραπάνω ερώτηση, ποικίλουν πάρα πολύ, όπως μπορείτε να φανταστείτε. Λογικό. Αυτό που αρχίζει όμως να φαίνεται παράλογο μετά από λίγο, είναι το πόσο λίγοι άνθρωποι μπορούν να δώσουν μια σωστή απάντηση σε αυτήν την ερώτηση. Μπορείτε πολύ εύκολα να το παρατηρήσετε κι εσείς. Θα χρειαστεί μόνο να ρωτήσετε κάποιους άλλους αυτήν την ερώτηση και θα δείτε.
Οι απαντήσεις που θα πάρετε είναι συνήθως κάποιες από αυτές ή παρόμοιες:
-
Βαριέμαι
-
Νιώθω πολύ κοντά σου
-
Νιώθω ότι με αδικείς
-
Νιώθω ότι δεν ήταν καλό αυτό που έκανες χθες
-
Νιώθω ότι η σχέση μας έχει κάνει κοιλιά
-
Νιώθω ότι θέλω να με αφήσεις ήσυχη
Θα μπορούσα να συνεχίσω με αυτή τη λίστα πολύ ακόμα, αλλά καταλάβατε. Πόσες από αυτές τις απαντήσεις αναφέρονται σε κάποιο συναίσθημα; Χμμμμ… Καμμία. Πιστέψτε με, 19 στις 20 απαντήσεις που θα ακούσετε, δεν αναφέρονται σε κάποιο συναίσθημα. Τα περισσότερα από αυτά είναι σκέψεις.
Ποιες θα ήταν κάποιες “σωστές” απαντήσεις;
-
Νιώθω λυπημένος ή χωρίς ενθουσιασμό
-
Νιώθω ενοχλημένος που με αδικείς
-
Σ’ αγαπώ που είσαι καλή φίλη μου
-
Θυμώνω για αυτό που έκανες
-
Φοβάμαι μήπως φύγεις από τη σχέση μας
Άρα; Αν οι 19 στις 20 απαντήσεις σε μια ερώτηση που ρωτάει μόνο ποιο είναι το συναίσθημα που έχουμε είναι λάθος, τι σόι συναισθηματικός λαός είμαστε;
Τα συναισθήματα και τα “συναισθήματα”
Να μας δώσω σε αυτό το σημείο λίγο δίκιο. Λέγοντας, πως αυτό δεν είναι ένα ελληνικό χαρακτηριστικό, αλλά παγκόσμιο. Όμως, έχω μια αίσθηση ότι το παρακάνουμε. Και αυτό, όχι από κάποια στατιστική, αλλά από το γεγονός ότι στην Ελλάδα εδώ και αιώνες μαίνεται ένας πόλεμος εναντίον των συναισθημάτων: “μην ανησυχείς”, “μη θυμώνεις”, “μη στενοχωρείς τη μανούλα”, “δεν κλαίνε οι άντρες”, “ -Τι έχεις; -Τίποτα”.
Δε μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματά μας. Δε μας το διδάσκουν στο σχολείο. Δεν το ενισχύουν στην οικογένειά μας. Συνήθως το αντίθετο. Πρακτικά, το γνωρίζουν ελάχιστοι.
Και τότε; Τι είναι αυτά που νιώθουμε και λέμε ότι είμαστε πολύ συναισθηματικοί; Γιατί σίγουρα, κάτι συμβαίνει μέσα μας! Ισχύει. Όντως νιώθουμε πράγματα, υπάρχουν μέσα μας και συναισθήματα εκτός από σκέψεις στο μυαλό μας. Αν δεν τα ξέρουμε όμως, αν δεν τα παρατηρούμε, αν δεν τα αποδεχόμαστε και δεν τα βιώνουμε ως συναισθήματα, δεν είμαι σίγουρος ότι πρέπει να μας χαρακτηρίζουμε “συναισθηματικούς”.
Φοβάμαι πως, εκτός από το ότι δεν τα αναγνωρίζουμε, συμβαίνει κάτι ακόμη χειρότερο. Αναγνωρίζουμε μόνο την επίδραση που έχουν σε εμάς: την τάση να ενεργήσουμε βιαστικά, υπερβολικά, παρορμητικά, με θόρυβο. Ή, από την άλλη, την τάση να καθίσουμε στα αυγά μας, να υποχωρήσουμε και να γίνουμε αδρανείς.
Τι μπορώ να κάνω εγώ;
2 πολύ σημαντικά πράγματα: Μάθετε να αναγνωρίζετε καλύτερα τα δικά σας συναισθήματα και μοιραστείτε το μυστικό με τους άλλους. Πείτε το σε όλους! Ότι υπάρχει μια μεγάλη παρεξήγηση και μπορούμε να τη διορθώσουμε.
Ο λόγος για να αλλάξει αυτό είναι επίσης διπλός. Πρώτον, βοηθάει πολύ τον καθένα μας: όσο περισσότερο αναγνωρίζουμε τα συναισθήματά μας, τόσο λιγότερο χρειάζεται να νιώθουμε δυσφορία και να λειτουργούμε παρορμητικά ή υποχωρητικά. Γενικά, τα συναισθήματα μπορούν να είναι πολύτιμα εργαλεία στην καθημερινότητά μας, αν ξέρουμε να τα χρησιμοποιήσουμε σωστά.
Δεύτερον, η καλύτερη αναγνώριση των συναισθημάτων μπορεί να βοηθήσει όλους μας να επικοινωνήσουμε καλύτερα, να εκφράσουμε τους προβληματισμούς μας και να φτάσουμε σε λύσεις. Όχι να μένουμε σε θορυβώδεις αντιδράσεις με μηδενικό ή αρνητικό αποτέλεσμα. Και τελικά, να γίνουμε όντως ένας συναισθηματικός λαός, που όλα τα καλά χαρακτηριστικά μας να μην επισκιάζονται από τα υπερβολικά “συναισθήματά” μας.