“Ο κύκλος της καταστροφής” – Πώς δημιουργείται κάθε κρίση πανικού
“Ο κύκλος της καταστροφής” – Πώς δημιουργείται κάθε κρίση πανικού
Είδατε ότι έχουμε ολοκαίνουργια προγράμματα καθοδηγούμενης αυτοβελτίωσης για τις σχέσεις, το άγχος και ένα σωρό θέματα;
Γράφει ο Γιώργος Νικολάου
Ο κύκλος του πανικού – αυτή η σειρά “παρεξηγήσεων” που συμβαίνει κάθε φορά που ένας άνθρωπος παρουσιάζει συμπτώματα πανικού – είναι μια από τις πιο σημαντικές γνώσεις που μπορεί να βοηθήσει κάποιον στην αντιμετώπισή του.
Για να τον κατανοήσετε καλύτερα, μπορείτε να εκτυπώσετε την εικόνα από το Print-friendly αρχείο.
Το γεγονός είναι ένα: από τη στιγμή που θα βρεθεί κάποιος στο 2ο βήμα αυτού του καταστροφολογικού spiral, η εξέλιξή του προς το χειρότερο γίνεται αυτόματα και με μαθηματική ακρίβεια. Εκτός αν μπορέσει να ακολουθήσει κάποια από τις “εξόδους”. Θα αναφερθούμε αναλυτικά σε αυτές αργότερα. Η αιτία που το πράγμα χειροτερεύει από μόνο του είναι μία και πάρα πολύ λογική: Με βάση τα δεδομένα που έχει το μυαλό μας σε αυτά τα βήματα, η μόνη λογική εξήγηση για αυτό που συμβαίνει, είναι πως κάτι παθαίνουμε (ως προς την υγεία μας).
Τα βήματα, όπως φαίνονται στην εικόνα, πραγματικά δεν έχουν κάτι παράλογο. Απλώς το μυαλό μας σκέφτεται με βάση ένα υποσύνολο των πληροφοριών, γι’ αυτό βγαίνει λάθος “αποτέλεσμα”. Προσθέτοντας λοιπόν λίγες πληροφορίες στο κοκτέιλ, καταλήγουμε σε πολύ διαφορετικό συμπέρασμα – τις “εξόδους”.
Αναλυτικά, τα λάθος βήματα που κάνει το μυαλό και το σώμα μας περιγράφονται στην εικόνα. Η ουσία είναι, ότι το άτομο μπαίνει σε μια επανάληψη της αλληλουχίας άγχος – σωματικά συμπτώματα – περισσότερο άγχος. Με αυτόν τον τρόπο, αυτά που νιώθει όλο και χειροτερεύουν, μέχρι να φτάσουν ένα μέγιστο σημείο. Σε αυτό, οι περισσότεροι άνθρωποι υποφέρουν πολύ, γιατί βιώνουν έναν πολύ ρεαλιστικό φόβο για την υγεία τους ή και τη ζωή τους ακόμα.
Στην περίπτωση που θα είχαν έναν αντικειμενικό λόγο να φοβούνται, π.χ. μια φωτιά δίπλα τους, ο φόβος τους θα έφτανε σε ένα σημείο και θα σταματούσε. Το σημείο αυτό θα είχε να κάνει μόνο με το πόσο τρομακτικό είναι αυτό το γεγονός.
Στην περίπτωση του πανικού, η συνεχής προσθήκη και άλλων συμπτωμάτων, είναι σαν να προσθέτει συνεχώς νέους λόγους να φοβάται κάποιος, κάθε φορά περισσότερο από πριν. Έτσι, ενώ δεν υπάρχει πραγματικός λόγος να ανησυχεί, ο φόβος για όλα αυτά που συμβαίνουν μέσα στο σώμα του αυξάνεται ασταμάτητα, μέχρι να πιάσει ταβάνι…
Ποιες πληροφορίες χάνουμε και έτσι οδηγούμαστε σε λάθος αποτελέσματα;
- Τα διάφορα μικρά πράγματα που νιώθουμε στο σώμα μας, π.χ. ένα σφίξιμο στο στομάχι μας ή το διάφραγμα, δε σημαίνουν απαραίτητα κίνδυνο. Μόνο συγκεκριμένοι συνδυασμοί θα έπρεπε να μας χτυπήσουν το καμπανάκι
- Για να ενεργοποιηθεί ο “μηχανισμός κινδύνου” μέσα μας, δε χρειάζεται να μας απειλεί κάποιος με μαχαίρι. Μπορούμε κάλλιστα να είμαστε ξαπλωμένοι στο κρεβάτι μας και απλά να ανησυχήσουμε ότι κάτι παθαίνουμε
- Τα σωματικά συμπτώματα του άγχους δεν είναι επικίνδυνα. Είναι απλά φυσιολογικοί μηχανισμοί μας. Δεν υπάρχει κανένας που να πέθανε από άγχος
- Αυτοί οι λίγοι άτυχοι που παθαίνουν κάτι σοβαρό σε μια στιγμή μεγάλου άγχους ή ταραχής, δεν το παθαίνουν εξ’ αιτίας του άγχους τους. Το παθαίνουν γιατί έχουν ένα αντικειμενικό πρόβλημα υγείας. Μπορεί να μη ξέρουν ότι το έχουν, αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν υπήρχε.
- Είναι πολύ φυσιολογικό, μόλις ανησυχήσουμε για κάτι (που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι τα μηνύματα από το ίδιο το σώμα μας) να χτυπήσει “ο εσωτερικός μας συναγερμός” και να νιώσουμε διάφορα πράγματα.
- Η κατάσταση κινδύνου δεν κρατάει πολύ. Σε όλες τις περιπτώσεις, ο φόβος ή το άγχος μας υποχωρεί μετά από 10 – 20 λεπτά. Αν κρατάει παραπάνω, αυτό οφείλεται στο ότι βιώνουμε διαδοχικά αγχογόνα ερεθίσματα (συνεχώς ανακαλύπτουμε καινούρια “κακά νέα”)
- Το άγχος δε διαρκεί πολύ. Απλώς, το άτομο που βιώνει άγχος δεν προλαβαίνει να το διαπιστώσει με τα μάτια του γιατί “τρέχει” να κάνει κάτι για αυτό (π.χ. να πάρει κάποιο ηρεμιστικό). Με αυτόν τον τρόπο, η λύση του προβλήματος συνδέεται με την ενέργεια που κάνει
“ Τι να κάνω για να σταματήσω αυτόν το φαύλο κύκλο; “
Με δεδομένο ότι, σε όλη αυτή τη διαδικασία, τα ερεθίσματα που προκαλούν όλο και περισσότερο άγχος είναι πράγματα που νιώθουμε στο σώμα μας και πράγματα που σκεφτόμαστε για αυτά, η λύση είναι απλή. Χρειάζεται μόνο να σκεφτούμε λίγο πιο ρεαλιστικά για την πραγματική εξήγηση αυτού που συμβαίνει.
Τροποποιώντας λίγο τις σκέψεις μας, χρησιμοποιώντας δηλαδή μια εναλλακτική ερμηνεία και όχι αυτή που συνηθίζαμε μέχρι τώρα, μπορούμε να βγούμε από αυτόν τον φαύλο κύκλο. Σχηματικά, αυτές οι εναλλακτικές σκέψεις απεικονίζονται σαν “έξοδοι” από τη σπείρα (Exit 1, Exit 2, Exit 3). Αυτές οι έξοδοι δεν είναι τόσο συγκεκριμένες, οποιαδήποτε σκέψη είναι λιγότερο καταστροφική από αυτή που συνήθως έχουμε, βοηθάει. Θα αναφερθούμε όμως σε αυτά τα 3 παραδείγματα ενδεικτικά:
- Exit 1: Τυπική σκέψη: “Αφού είμαι μια χαρά, γιατί νιώθω περίεργα; Κάτι τρέχει” – Εναλλακτική σκέψη: “Μπορεί να νιώθω σχετικά καλά, μάλλον όμως έχω άγχος αυτή τη στιγμή, που με κάνει να νιώθω περίεργα”
- Exit 2: Τυπική σκέψη: “ Έχω ταχυκαρδία / αίσθημα δύσπνοιας κλπ., άρα κάτι παθαίνω” – Εναλλακτική σκέψη: “ Έχω κάποια συμπτώματα στο σώμα μου γιατί το άγχος έχει ενεργοποιήσει το μηχανισμό κινδύνου μέσα μου” / “ Τώρα χτυπάει ο συναγερμός μου χωρίς κλέφτη, είναι false alarm”
- Exit 3: Τυπική σκέψη: “ Αφού τα τελευταία λεπτά η κατάσταση πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο, σε λίγο θα είναι πολύ σοβαρά τα πράγματα “ – Εναλλακτική σκέψη: “ Μπορεί να αυξήθηκαν αυτά που νιώθω, το άγχος μου όμως δεν μπορεί να μου κάνει σοβαρή ζημιά και αν μπορέσω να μην ανησυχώ, σε λίγο θα νιώθω καλύτερα “
Εντάξει, βρήκα εναλλακτικές ερμηνείες για όλα αυτά και με βοηθάει. Αλλά το πρόβλημα δεν έχει λυθεί.
Σωστά! Οι εναλλακτικές ερμηνείες μπορεί να είναι πολύ βοηθητικές, δε λύνουν όμως τελείως το πρόβλημα. Τι άλλο χρειάζεται να κάνετε;
Για αρχή, χρειάζεται να εκπαιδεύσετε το μυαλό σας να σκέφτεται αντικειμενικά. Αυτό γίνεται μόνο με έναν τρόπο: αυτόν του σχολείου! Διαβάστε και ξαναδιαβάστε τις πληροφορίες που σας λείπουν, μέχρι να τις μάθετε και να μπορεί το μυαλό σας να τις ανακαλέσει όταν χρειαστεί. Μπορείτε επίσης να επιλέξετε κάποιες συγκεκριμένες πληροφορίες από αυτές και να κάνετε μια υπενθύμιση στο κινητό σας ή σε post-it, π.χ. “Όταν νιώθω ότι αρχίζει μια κρίση πανικού, να θυμάμαι πως όλα αυτά τα συμπτώματα προκαλούνται από το άγχος μου και δε σημαίνουν ότι θα πάθω έμφραγμα”
Απο εκεί και πέρα, κάτι επιπλέον που μπορείτε να κάνετε είναι να μάθετε περισσότερα για συγκεκριμένα συμπτώματά σας και τρόπους να τα ελέγξετε. Αυτά όμως, σε επόμενη ενότητα της αυτοβοήθειας. Εύχομαι αυτές οι λίγες γραμμές να σας προσφέρουν μεγάλη αλλαγή προς το καλύτερο
Εικόνα Τίτλου: www.devianart.com
Θέλετε να μάθετε περισσότερα για τα προγράμματα καθοδηγούμενης αυτοβοήθειας;
