Επικοινωνία: η καρέκλα της σιωπής
Επικοινωνία: η καρέκλα της σιωπής
Επικοινωνία: η καρέκλα της σιωπής
Γράφει η Μάγδα Περιβολάρη
Η επικοινωνία σε μια σχέση είναι σαν το οξυγόνο για τη ζωή, χωρίς αυτό…πεθαίνει.
Tony Gaskins
Με το που ερχόμαστε σε αυτό τον κόσμο μαθαίνουμε να επικοινωνούμε, με το κλάμα, με τις κινήσεις, με τις λέξεις. Ο τρόπος, ο χρόνος και ο χώρος όμως, καθώς και το “τί” επικοινωνούμε, είναι μια εντελώς διαφορετική υπόθεση.
Από μικροί βλέποντας το όποιο περιβάλλον μας να επικοινωνεί μαθαίνουμε τους αποδεκτούς, τους “σωστούς” για το συγκεκριμένο περιβάλλον τρόπους. Εκεί αναπτύσσουμε και τους πρώτους μας μηχανισμούς, που θα μας ακολουθήσουν στη ζωή μας.
Τι μπορεί λοιπόν να πάει στραβά στην επικοινωνία;
Η επαφή με το περιβάλλον, όπου συμβαίνει η επικοινωνία, είναι σαν ένας χορός που τα άτομα ανταλάσσουν διαρκώς ενέργεια. Η κατεύθυνση που δίνουμε σε αυτή την ενέργεια είναι που μπορεί να την διευκολύνει ή να την δυσκολέψει. Αν προσπαθήσουμε να εστιάσουμε σε 2 τέτοια παραδείγματα που δυσκολεύουν, αυτά θα ήταν η απόσυρση και η μη αυθεντική έκφραση.
Όταν το να βγω προς τα έξω, το να εκφραστώ δηλαδή ελεύθερα και ειλικρινά, δεν βιώνεται ως ασφαλές, αυτή η ενέργεια επιστρέφεται και εγκλωβίζεται προς τα μέσα (αναστροφή). Το άτομο παραμένει παρατηρητής όσων συμβαίνουν, κατεβάζει ρολά. Ειδικά όταν εμπλέκονται “άβολα” συναισθήματα όπως ο θυμός και η θλίψη, το να κρύψω αυτό που νιώθω, σκέφτομαι και χρειάζομαι μοιάζει πιο εύκολο. Επί της ουσίας ωστόσο, εμποδίζεται η αυθεντική επικοινωνία, κάτι που συνοδεύεται από την αίσθηση της επιβάρυνσης, της κούρασης και της μη ικανοποιητικής “τροφής” από την οποιαδήποτε σχέση μου και την ανταλλαγή της ενέργειας που συμβαίνει εκεί.
Ας προσπαθήσουμε να σκεφτούμε τι σημαίνει αυτό πρακτικά μέσα από ένα παράδειγμα. Ας πούμε πως είμαστε σε μια παρέα και νιώθουμε βαρεμάρα ή αμηχανία. Τι μπορεί να κρύβει αυτό; Περιμένω υπομονετικά τους άλλους να με δουν και να ενδιαφερθούν, κι όσο αυτό δε συμβαίνει αποσύρομαι και τους παρατηρώ αντί να συμμετέχω; Νιώθω ότι δεν έχω κάτι ενδιαφέρον να πω; Προσπαθώ να μιλάω για άσχετα θέματα, κάτι που μου προσφέρει προσοχή, χωρίς όμως να εκφράζω αυτό που θέλω;
Ίσως στο κέντρο αυτών των τρόπων να βρίσκεται η ντροπή να δείξω αυτό που είμαι. Κι αυτή η αίσθηση μπορεί να αυξάνεται σε μια παρέα, όμως μάλλον κάπως επηρεάζει και τη δυαδική επαφή και επικοινωνία, ακόμη κι αν ο τρόπος δεν είναι τόσο ορατός.
Φτάνουμε, λοιπόν, στην ουσία για την επικοινωνία. Ο πυρήνας της επικοινωνίας είναι η επαφή με τον εαυτό, με τις επιθυμίες, τις σκέψεις και τα συναισθήματα, και η αυτο-υποστήριξη του εαυτού ώστε να μπορέσει να σταθεί μαζί με αυτά απέναντι σε κάποιον άλλον, ολόκληρος, όχι ακρωτηριασμένος.
Τι μπορεί να βοηθήσει όμως στην τέχνη της επικοινωνίας, όταν βλέπω πως κάτι με δυσκολεύει;
Αναγνώριση
Αρχικά, είναι σημαντικό να αναγνωρίσω ότι κάτι με δυσκολεύει. Για κάποιο λόγο ο οργανισμός μου επέλεξε αυτόν τον τρόπο επαφής. Χρειάζεται να σταθώ και να κατανοήσω ότι αυτό, για παράδειγμα το να αποσύρομαι, ήταν κάποτε ένας τρόπος για να επιβιώσω, και τώρα που δεν τον χρειάζομαι πια, μπορώ να τον αλλάξω. Έτσι χρειάζεται να πειραματιστώ, ίσως σε πιο ασφαλή πλαίσια στη αρχή, δηλαδή με ανθρώπους που νιώθω πιο ασφαλής και οικεία.
Παρατήρηση
Έπειτα χρειάζεται να παρατηρήσω. Τι είναι αυτό που με βυθίζει σε μια επαφή, τι με βάζει στη σιωπή, στη βαρεμάρα, ή στη θέση του παρατηρητή; Μπορεί να είναι οτιδήποτε. Ένας πολύ έντονος χαρακτήρας, η αίσθηση ενός επικριτικού βλέμματος, η άγνοια ενός θέματος κοκ. Επίσης χρειάζεαι να παρατηρήσω και τι με ενεργοποιεί σε μια επαφή. Ποια θέματα μου είναι πιο οικεία, πως το να γέρνω μπροστά το κορμι μου μπορεί να βοηθήσει στη συμμετοχή μου αντί να βουλιάξω, και κυριολκτικά, στην καρέκλα μου. Ποιος έχει πιο φιλικό βλέμμα στα δικά μου μάτια; Πως θα με κάνει να νιώσω το να μοιραστώ κάτι, να δράσω με κάποιον τρόπο; Ακόμη και αν αυτή η δράση είναι ένα νεύμα ότι παρακολουθώ τον άλλον. Η σιωπή ενισχύει τη σιωπή και ρίχνει την ενέργεια. Αντίθετα η προσπάθεια συμμετοχής την πολλαπλασιάζει.
Ενίσχυση αυτο-αξίας
Αυτές οι παρατηρήσεις χρειάζεται να συνοδευτούν από την εξής φράση “αξίζω αυτό που είμαι και αυτό που έχω να πω”. Όσο βυθίζομαι στη σιωπή και σκέφτομαι πως δεν έχω τίποτα να πω, πως είμαι βαρετός, τόσο ενισχύεται η μη συμμετοχή μου. Εκείνη τη στιγμή χρειάζεται να πάρω λίγο χρόνο ενεργά, να αντιληφθώ πως αυτή η αίσθηση δεν σημαίνει κάτι για την ποιότητα μου αλλά μου συμβαίνει γιατί δεν έχω βρει ακόμη έναν πιο λειτουργικό τρόπο να επικοινωνώ, και να σκεφτώ όλα αυτά που με κάνουν ενδιαφέρον άνθρωπο.
Ενεργητική ακρόαση
Τέλος χρειάζεται να ακούσω ενεργά, χωρίς να προετοιμάζω ταυτόχρονα τη δική μου απάντηση. Όσο βρίσκομαι εκεί, ακούω αυτό που μου λέει ο άλλος και φέρνω στην επιγνωσή μου τις σκέψεις, τα συναισθήματα ή τις μνήμες που προκαλεί το μήνυμα του πομπού, συμβάλλω σε μια ανταλλαγή ενέργειας που μπορεί αν είναι πολύ όμορφη. Έτσι ο οργανισμός τρέφεται από την επαφή με το περιβάλλον, αντί να απομονωθεί.
Στην επαφή, λοιπόν, με τον χ άλλον καταναλώνεται κάποια ενέργεια που χρειάζεται να στραφεί προς την σωστή κατεύθυνση. Όχι προς τα μέσα, όχι προς τα έξω, αλλά στο όριο αυτής της επαφής. Και τότε 2 ψυχές μπορούν να χορέψουν τον χόρο της επικοινωνίας!