Ψυχοσωματικά: ο εαυτός, οι άλλοι και τα μηνύματα των συμπτωμάτων
Ψυχοσωματικά: ο εαυτός, οι άλλοι και τα μηνύματα των συμπτωμάτων
Ψυχοσωματικά: ο εαυτός, οι άλλοι και τα μηνύματα των συμπτωμάτων
Γράφει η Ειρήνη Καραβασίλη
Kαθώς δεν πρέπει κανείς να επιχειρεί να θεραπεύει τους οφθαλμούς χωρίς να θεραπεύει την κεφαλήν, ούτε την κεφαλήν ανεξάρτητα από το σώμα, έτσι, και το σώμα δεν πρέπει να θεραπεύεται ανεξάρτητα από την ψυχή […] Γιατί όλα, από την ψυχή ξεκινάνε, και τα κακά και τα καλά στο σώμα και σ’ ολόκληρο τον άνθρωπο.
Σωκράτης
Από την φιλοσοφία της αρχαιότητας μέχρι και την επιστήμη του σήμερα, η δύναμη που έχουν οι σκέψεις και τα συναισθήματα μας πάνω στο σώμα μας έχει αναγνωριστεί, αναλυθεί, συζητηθεί συχνά και ποικιλοτρόπως. Πρόκειται για μία δύναμη, η οποία δεν χρειάζεται καν επιστημονική επιβεβαίωση, καθώς μπορούμε να την παρατηρήσουμε και μόνοι μας σε καθημερινό επίπεδο. Φαίνεται στις αντιδράσεις του σώματός μας στο εκάστοτε ψυχολογικό ερέθισμα. Δάκρυα τρέχουν όταν πληγωνόμαστε, το στομάχι μας σφίγγεται από ανυπομονησία, τα χέρια μας τρέμουν από άγχος. Τέτοιου τύπου εκδηλώσεις είναι αναρίθμητες. Φαίνεται και στις μεταφορές που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τα βιώματά μας. “Μου ράγισε την καρδιά”, “Δεν το χωράει το μυαλό μου”, “Δεν μπορώ να το χωνέψω” κ.α..
Η εμφάνιση ψυχοσωματικών συμπτωμάτων είναι μία από τις πιο συχνές αιτίες που μπορεί να οδηγήσουν έναν άνθρωπο στον ψυχολόγο. Πρόκειται για μία κατάσταση που σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό έχουμε βιώσει σχεδόν όλοι σε κάποια κρίσιμη και δύσκολη στιγμή της ζωής μας. Είναι, έτσι ένα θέμα για το οποίο έχουν γραφτεί και ειπωθεί πάρα πολλές θεωρίες και συμβουλές. Σε αυτό το άρθρο θα επιχειρήσουμε να το δούμε από μία διαφορετική οπτική. Θα σταθούμε στα κοινά χαρακτηριστικά των ανθρώπων που εμφανίζουν κάποιο ψυχοσωματικό σύμπτωμα, στη σημασία των “άλλων”, αλλά και στο τι μηνύματα μπορεί να δίνουν συγκεκριμένα συμπτώματα.
Συμπεριφορές και χαρακτηριστικά των ανθρώπων με ψυχοσωματικά συμπτώματα
- Θεωρούν το σώμα και το πνεύμα είτε άρρηκτα συνδεδεμένα είτε εντελώς ασύνδετα. Παρατηρείται πως η εικόνα που έχουν για τον τρόπο που συνδέεται το σώμα μας με την ψυχολογική και πνευματική μας κατάσταση βρίσκεται στα δύο άκρα. Έτσι, μπορεί να θεωρούν πως το σώμα δεν επηρεάζεται καθόλου από τη ψυχή και βλέπουν τα συμπτώματα ως αμιγώς σωματικά. Ή μπορεί να θεωρούν πως το σώμα επηρεάζεται σε απόλυτο βαθμό από την ψυχή και βλέπουν τα συμπτώματα ως αμιγώς ψυχολογικά.
- Αποφεύγουν πάση θυσία τις συγκρούσεις. Είναι απαραίτητο για αυτούς να διατηρείται η ισορροπία και να μην απειλούνται οι σχέσεις τους. Στον παραμικρό καβγά ή διαφωνία που μπορεί να προκύψει, πανικοβάλλονται. Βλέπουν την σύγκρουση ως καταστροφέα σχέσεων και όχι ως μέσο επίλυσης προβλημάτων. Θα κάνουν, λοιπόν, τα πάντα για να αποφύγουν έναν καβγά. Είναι πιο σημαντική για αυτούς η ισορροπία από την διεκδίκηση.
- Φτάνουν τον εαυτό τους στα όρια. Χρησιμοποιούν τα αποθέματα του σώματος, του μυαλού και της ψυχής τους μέχρι τα άκρα. Σπάνια δίνουν στον εαυτό τους το προνόμιο της ξεκούρασης και δεν καταλαβαίνουν την υπέρβαση των ορίων αντοχής τους
- Διαθέτουν ανεπτυγμένο αίσθημα δικαίου. Δεν αντέχουν την αδικία και προσέχουν πάρα πολύ τα λόγια και τις πράξεις τους ώστε να μην πληγώσουν και αδικήσουν κανέναν.
- Είναι πολύ υπεύθυνοι. Αναλαμβάνουν την ευθύνη για τα καθήκοντα και τα λάθη τους και όταν κάτι πάει στραβά, το λάθος το ψάχνουν πάντα πρώτα στον εαυτό τους.
Οι σημαντικοί άλλοι και η επιρροή τους
Ήδη από τις μέχρι τώρα περιγραφές ίσως να σας έχει γίνει φανερό πως οι άνθρωποι που βιώνουν κάποιο ψυχοσωματικό σύμπτωμα είναι πολύ περισσότερο αφοσιωμένοι στους άλλους παρά στους εαυτούς τους. Είναι αυτοί οι άνθρωποι που φροντίζουν, που προσέχουν, που γίνονται “χαλί να τους πατήσεις” για να σε ευχαριστήσουν. Είναι οι άνθρωποι που θα τρέξουν ανά πάσα στιγμή, θα αφήσουν ό,τι κάνουν, εάν κάποιος δικός τους χρειάζεται βοήθεια. Δεν θα διεκδικήσουν το δίκιο τους, δεν θα μαλώσουν, θα είναι συγκαταβατικοί και συνεπείς. Εάν κάποια στιγμή νιώσουν πως πλήγωσαν κάποιον σημαντικό γι αυτούς άνθρωπο, δεν θα μπορούν να συγχωρήσουν τον εαυτό τους και θα αυτοτιμωρούνται.
Όπως είναι λογικό, μέσα σε όλη αυτήν την υπερπροσπάθεια για την ικανοποίηση των άλλων, η ικανοποίηση του εαυτού και των αναγκών του παραγκωνίζονται, δεν αποτελούν προτεραιότητα. Συναισθήματα καταπιέζονται, σκέψεις αποσιωπούνται και το “εγώ” θυσιάζεται για χάρη του “αυτοί”. Σε αυτό το σημείο κάνουν την εμφάνιση τους τα ψυχοσωματικά συμπτώματα σε μία απέλπιδα προσπάθεια να κρούσουν το καμπανάκι του κινδύνου. Να αφυπνίσουν και να στρέψουν την προσοχή σε αυτό που έχει παραμεληθεί.
Τα μηνύματα των συμπτωμάτων
Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα μπορεί να θέλουν να στρέψουν την προσοχή σε μία πληθώρα αναγκών, όπως:
- οριοθέτηση και διεκδίκηση ζωτικού χώρου (συνήθως εμφανίζονται με την μορφή δερματικών παθήσεων)
- έκφραση συναισθημάτων και αναγκών (συνδέονται με στομαχικές ενοχλήσεις)
- μείωση απαιτήσεων για επιδόσεις και συνεχούς ανάληψης ευθυνών (συνδέονται με πόνους στους μύες και ημικρανίες)
- φροντίδα, ανακούφιση, αντιμετώπιση του εαυτού με μεγαλύτερη αγάπη και επιείκεια
Με όποια μορφή κι αν έρχονται, δεν έρχονται για να μας κάνουν κακό. Σκοπός τους είναι να μας ταρακουνήσουν και να μας υπενθυμίσουν ότι για να φροντίζουμε καλά τους άλλους πρέπει να μάθουμε να φροντίζουμε τον εαυτό μας! Ακούστε, λοιπόν, το σώμα σας προσεκτικά. Είναι εξάλλου σοφό…