Εποχική Συναισθηματική Διαταραχή
Εποχική Συναισθηματική Διαταραχή
Seasonal Αffective Disorder- Σύνδρομο εποχικής συναισθηματικής διαταραχής
«…Φθινόπωρο θα πει μελαγχολία…Wake me up when September ends…»
Γράφει η Χριστίνα Βαϊζίδου
Η φθινοπωρινή ή εποχιακή κατάθλιψη (Εποχική συναισθηματική διαταραχή – SAD) δεν είναι μύθος αλλά γεγονός, το οποίο συνδέεται άμεσα με τη μείωση της έκθεσης στο φως του ήλιου κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα και εμφανίζεται συχνότερα σε γυναίκες ηλικίας 20 έως 40 ετών. Πρώτοι ο Ιπποκράτης και ο Αρεταίος περιέγραψαν μία συσχέτιση του φθινοπώρου με την εμφάνιση καταθλιπτικής συμπτωματολογίας. Το 1983 οι κοινωνικοί ψυχολόγοι Schwarz και Clore μελέτησαν την επίδραση των καιρικών συνθηκών στην ψυχολογία μας και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο τρόπος σκέψης, τα συναισθήματά μας, το πόσο ικανοποιημένοι είμαστε και γενικότερα και η στάση προς τη ζωή μας επηρεάζονται από τις καιρικές συνθήκες (Schwarz, N., & Clore, G. L., Mood, misattribution, and judgments of well-being: Informative and directive functions of affective states, 1983, Journal of Personality and Social Psychology, 45, 513-523).
Όσον αφορά στη συμπτωματολογία, πέραν της κλασικής καταθλιπτικής διάθεσης, ευερεθιστότητας και μειωμένης ενέργειας, τα άτομα παρουσιάζουν μία έντονη ενασχόληση με προβλήματα με χαρακτηριστικά απαισιόδοξο τρόπο σε συνδυασμό με έξαρση των φόβων για το μέλλον, αισθήματα ενοχής και εσωτερικού κενού, αίσθημα αδιαφορίας, τάσεις απομόνωσης και απόσυρσης. Χαρακτηριστικά, αντίθετα με την τυπική κατάθλιψη, εμφανίζονται παράταση της διάρκειας του ύπνου, αυξημένη όρεξη για υδατάνθρακες και επακόλουθη αύξηση βάρους. Επιπλέον συχνά είναι τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως ζάλη, καρδιακές ενοχλήσεις, κεφαλαλγίες κ.α.
Η εποχιακή κατάθλιψη προκαλείται από τη μείωση έκθεσης στο ηλιακό φως. Η ηλιοφάνεια είναι σίγουρα ένας από τους παράγοντες, οι οποίοι αυξάνουν την έκκριση ενδορφινών στον εγκέφαλό μας. Η μειωμένη έκθεση στο φυσικό ημερήσιο φως όμως σχετίζεται κυρίως με τα επίπεδα μελατονίνης και σεροτονίνης στον οργανισμό μας. Η μελατονίνη είναι μία ορμόνη, η οποία παράγεται στην επίφυση του εγκεφάλου μέσω μεταβολισμού της σεροτονίνης από ένζυμο, η δραστηριότητα του οποίου σχετίζεται άμεσα με το ημερήσιο φως. Έτσι, κατά τη διάρκεια της ημέρας και μέσω της επίδρασης του φυσικού φωτισμού στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του οφθαλμού, αποστέλλονται σήματα στην επίφυση για παραγωγή σεροτονίνης. Αντίθετα τη νύχτα η σεροτονίνη αποδομείται και τα επίπεδα της μελατονίνης αυξάνονται. Η μειωμένη έκθεση στο φυσικό φως της ημέρας, με την ελαφρά μπλε απόχρωση, έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση των επιπέδων της σεροτονίνης και την αύξηση των επιπέδων της μελατονίνης και κατά τη διάρκεια της ημέρας, εξηγώντας έτσι σε μεγάλο βαθμό τόσο την υπνηλία όσο και τα μειωμένα επίπεδα
Η θεραπεία που προτείνεται πρωτίστως είναι ως εκ τούτου η φωτοθεραπεία με τη χρήση ειδικών λαμπών (lightboxes), οι οποίες εκπέμπουν τεχνητό φως με μία ελαφρά μπλε απόχρωση. Με βάση τον ψυχίατρο Dr. Νόρμαν Ρόζενταλ, το μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών που υποβάλλονται σε τεχνητή φωτοθεραπεία παρουσιάζουν σημαντική βελτίωση. Κατά τα άλλα υπάρχουν οι διάφορες κλασικές συμπτωματικές μορφές θεραπείας με αντικαταθλιπτικά φάρμακα, κυρίως της κατηγορίας των αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνης.
Σε περίπτωση επαναλαμβανόμενης εμφάνισης της ανωτέρω συμπτωματολογίας, σε άμεση συσχέτιση με την έλευση του φθινοπώρου και την αλλαγή των κλιματολογικών συνθηκών, είναι καλό να απευθυνθούμε σε έναν ειδικό ψυχίατρο, προκειμένου να μας συμβουλεύσει αλλά και να διαφοροδιαγνώσει μία ενδεχόμενη εποχιακή κατάθλιψη π.χ. από την κλασική υποτροπιάζουσα κατάθλιψη ή και από μία διαταραχή των θυρεοειδικών ορμονών.
Προτεινόμενη βιβλιογραφία:
S. J. Lurie, B. Gawinski, D. Pierce, S. J. Rousseau: Seasonal affective disorder, Am Fam Physician, November 2006, S. 1521–1524
R. W. Lam, R. D. Levitan: Pathophysiology of seasonal affective disorder: a review, J. Psychiatry Neurosciences, November 2000, S. 469–480
Friedman, Richard A.: Brought on by Darkness, Disorder Needs Light, New York Times, December 18, 2007
Seasonal affective disorder (SAD): Symptoms, MayoClinic.com , September 22, 2011
1η δημοσίευση: Animartists, http://www.animartists.com/2017/09/23/1-108/
Εικόνα: Autumn Blues – Erin Hanson
