Τελειοθηρικές πεποιθήσεις: εκπαιδεύομαι στο “αρκετά καλά”
Τελειοθηρικές πεποιθήσεις: εκπαιδεύομαι στο “αρκετά καλά”
Τελειοθηρικές πεποιθήσεις: εκπαιδεύομαι στο “αρκετά καλά”
Γράφει η Ιωάννα Μπάμπουλη
“Πρέπει να το κάνω τέλεια”, “Δεν πρόκειται να σηκωθώ από τον υπολογιστή παρ’ ότι πεινάω, μέχρι να τελειώσω και να γράψω τέλεια αυτή την εργασία”, “Έκανα μικρά λαθάκια στη δουλειά μου, άρα όλοι θα με σχολιάσουν και θα γελάνε, θα μείνω όλη μέρα στη δουλειά για να τα διορθώσω”, “Έβγαλα μέσο όρο 17 στα 20, είμαι μια αποτυχία”. Σου θυμίζουν κάτι αυτές οι φράσεις; Έχει τύχει να πιάσεις τον εαυτό σου να κάνει αυτές τις τελειοθηρικές σκέψεις; Σύμφωνα με την έρευνα στον χώρο της ψυχολογίας, οι τελειοθηρικές πεποιθήσεις σαν τις παραπάνω δεν είναι τίποτα περισσότερο από μηχανισμούς άμυνας που χρησιμοποιούμε ασυνείδητα. Σε τι αμυνόμαστε με το να είμαστε τελειομανείς και να κυνηγάμε το ιδανικό; Στο συνεχόμενο άγχος που μας προκαλεί η σκέψη ότι δεν είμαστε αρκετοί.
Πώς δημιουργούνται οι τελειοθηρικές πεποιθήσεις
Η αρνητική και απαξιωτική για τον εαυτό μας αυτή σκέψη έχει τις ρίζες της κατά κύριο λόγο στον τρόπο που μεγαλώσαμε, κυρίως μέσα στο οικογενειακό μας περιβάλλον. Μάθαμε από τον τρόπο που μας συμπεριφέρονταν οι γονείς/συμμαθητές/δάσκαλοί μας αλλά και από τα μηνύματα που λάβαμε από την τηλεόραση, να κυνηγάμε πάντα το τέλειο, να μην αρκούμαστε στο πολύ καλό. Τον τέλειο βαθμό, την τέλεια σχολή, την τέλεια δουλειά, το τέλειο σπίτι, την τέλεια ζωή. Φοβόμαστε να κάνουμε λάθη. Η τελειοθηρία μας μας αναγκάζει να κυνηγάμε το αψεγάδιαστα σωστό, να κρίνεται η αυτό-αξία μας από τις επιδόσεις μας, είτε αυτές είναι σχολικές, εργασιακές, και ούτω καθεξής. Ως αποτέλεσμα, η επιμονή μας να επιδιώκουμε το τέλειο μέσα στους ανταγωνιστικούς ρυθμούς της κοινωνίας μας, φέρνει απογοήτευση, στρες, εξάντληση μετά από κάθε ματαίωση.
Επιπλέον, κάθε φορά που νιώθουμε πως κάτι δεν κάναμε σωστά, αυτό ανανεώνει το άγχος μας και μας κάνει να προσπαθήσουμε ακόμα περισσότερο να είμαστε τέλειοι. Θα το καταφέρουμε; Ναι, καλά μαντέψατε, όχι! Γιατί απλά δε γίνεται. Έτσι, σιγά σιγά μπαίνουμε σε έναν πολύ κακό φαύλο κύκλο που δημιουργεί μια κακή εικόνα για τον εαυτό μας. Τελικά φτάνουμε να αμφισβητούμε τις δυνάμεις μας και τις ικανότητές μας. Η ρίζα, λοιπόν, της τελειοθηρίας μας είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης στον ίδιο μας τον εαυτό. Δεν πιστεύουμε ότι είμαστε αρκετοί έτσι ακριβώς όπως είμαστε, με τις μοναδικές ιδιαιτερότητες της προσωπικότητάς μας.
Πώς να σταματήσουμε τον τελειοθηρικό φαύλο κύκλο
Πώς, λοιπόν, θα μπορούσαμε να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας ώστε παρά τις μεγάλες οικογενειακές και κοινωνικές επιδράσεις που διαμόρφωσαν τις τελειοθηρικές πεποιθήσεις μας, να μετριάσουμε την ένταση των σκέψεων αυτών; Πώς μπορούμε να αρκεστούμε στο “αρκετά καλά” και όχι να τα βάζουμε με τον εαυτό μας, να αγνοούμε τις ίδιες μας τις ανάγκες για να ικανοποιήσουμε τις προσδοκίες των άλλων ή της κοινωνίας;
- Πρώτο και σημαντικότερο βήμα είναι το να μάθουμε να παρατηρούμε και να αναγνωρίζουμε τις τελειοθηρικές πεποιθήσεις, όποτε κι αν ξεπηδούν μέσα στο μυαλό μας. Για παράδειγμα, την στιγμή που πιεζόμαστε υπερβολικά για ένα διαγώνισμα και σκεφτόμαστε να τα παρατήσουμε ακριβώς επειδή πιστεύουμε ότι δεν θα πετύχουμε τον τέλειο βαθμό, να κοιτάξουμε κατάματα την σκέψη μας αυτή. Να την δούμε σαν αντικειμενικοί παρατηρητές, χωρίς να την κρίνουμε.
- Να σκεφτούμε, έπειτα, ότι είναι εντάξει, είναι φυσιολογικό να κάνουμε τις σκέψεις αυτές. Έτσι μάθαμε να σκεφτόμαστε και να λειτουργούμε, κυρίως από τον τρόπο που μεγαλώσαμε.
- Τέλος, να καταλάβουμε ότι οι σκέψεις αυτές συχνά είναι υπερβολικές, είναι απλές γενικεύσεις. Κανείς δεν πρόκειται να μας μισήσει επειδή κάναμε λάθος. Από τα λάθη μας μαθαίνουμε και ωριμάζουμε, τα λάθη μας είναι η ζωή. Έχεις, άλλωστε, παρατηρήσει ποτέ τον κόσμο γύρω σου; Παρατήρησες ότι ακόμα και σε μία ώρα π.χ. εργασίας, σχολικής ζωής, επικοινωνίας στις σχέσεις, είναι άπειρα τα λάθη που μπορεί να γίνονται? Κι όμως! Ο κόσμος συνεχίζει να λειτουργεί κανονικά καθημερινά.
Συμπεράσματα
Τελικά, αυτή η διαδικασία κάθε άλλο παρά θεωρητική είναι: κάθε φορά που συναντάμε μια τελειοθηρική σκέψη, πρέπει να πάμε κόντρα σε αυτήν! Και πως γίνεται αυτό; Με το “αρκετά καλά” ή το “δε βαριέσαι”. Είμαι σίγουρη ότι κάποιοι τώρα θα σκέφτονται πώς είναι δυνατόν να σας προτείνω κάτι λιγότερο καλό, μια έκπτωση στο καλό αποτέλεσμα. Κι όμως, ακριβώς αυτό χρειάζεται! Όχι γιατί είναι καλό να αποτυγχάνουμε. Αλλά γιατί η ζωή είναι γεμάτη από τέτοιες καταστάσεις – όχι τέλειες. Άρα, το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε, είναι να αντέξουμε το “όχι τέλειο”.
Βλέπετε πως μια δουλειά δεν πάει πολύ καλά; Σταματήστε στο 90% και πείτε “εντάξει, δεν πήγε κι άσχημα τελικά”.
Το διάβασμα για ένα μάθημα δεν προχωράει; Διαβάστε μόνο 8 ώρες την ημέρα και πηγαίνετε να το δώσετε, με δεδομένο ότι μάλλον θα κοπείτε.
Ο σύντροφός σας δεν έκανε πολύ καλή δουλειά στο σκούπισμα και βλέπετε σκουπιδάκια; Περιμένετε 10 μέρες να έρθει η δική σας σειρά να σκουπίσετε.
Η ίδια μας η ζωή είναι προορισμένη να είναι “αρκετά καλά”. Κάνουμε το καλύτερο δυνατό που μπορούμε κάθε μέρα με τις ανθρώπινες δυνάμεις που έχουμε μαζεμένες και αυτό είναι αρκετό! Το τέλειο είναι απλά μια άπιαστη ιδέα, ενώ το αρκετά καλό είναι αληθινό.
Αντί να αγωνιάτε και να παλεύετε άδικα για ένα άπιαστο όνειρο, μείνετε στη γοητευτική ατέλεια της ζωής μας και μάθετε να την απολαμβάνετε αντί να κυνηγάτε ένα καρότο δεμένο στην πλάτη σας.