Απώλεια και πένθος: πώς μπορείτε να βοηθήσετε
Απώλεια και πένθος: πώς μπορείτε να βοηθήσετε
Απώλεια και πένθος: πώς μπορείτε να βοηθήσετε
Γράφει η Αναστασία Νταλαμάγγα
Μπορεί να υπάρξει κάποια στιγμή στη ζωή σου, στην οποία ένας φίλος ή ένα μέλος της οικογένειας αντιμετωπίσει μία απώλεια και το πένθος που την συνοδεύει. Σε αυτές τις στιγμές μπορεί να είναι δύσκολο να υιοθετήσεις μια βοηθητική στάση αντιμετώπισης, ειδικά αν δεν έχεις ζήσει κάτι παρόμοιο στη ζωή σου. Τι πρέπει να πεις; Πώς μπορείς να βοηθήσεις; Μερικές φορές θέλουμε πραγματικά να είμαστε εκεί για κάποιον, αλλά κανείς δε μας έχει προετοιμάσει για αυτές τις στιγμές. Ο θάνατος και η θλίψη λόγω πένθους δεν είναι ακριβώς και τα πιο δημοφιλή θέματα. Μπορούν να θεωρηθούν ακόμα και θέματα-ταμπού, που σημαίνει ότι δεν υπάρχει εκπαίδευση και προετοιμασία για αυτά.
Ο θάνατος προκαλεί αμηχανία, λύπη, και μπορεί ακόμα και να πυροδοτήσει το δικό μας άγχος θανάτου, ένα ένστικτο που όλοι κρύβουμε βαθιά μέσα μας. Γιατί, εάν οι άλλοι άνθρωποι πεθαίνουν, αυτό σημαίνει ότι θα πεθάνουμε και εμείς, κι αυτή είναι μία αλήθεια που προσπαθούμε να θάψουμε με μεγάλη επιδεξιότητα. Γι αυτό, μπορεί να πυροδοτεί αρνητικά συναισθήματα και να είναι επίπονο ακόμα και να το σκεφτούμε.
Παρόλα αυτά, αν νοιαζόμαστε πραγματικά για τον άνθρωπο που θρηνεί, μπορούμε να το προσπαθήσουμε να βάλουμε τον εαυτό μας στη θέση του, διαχειριζόμενοι παράλληλα τα δικά μας συναισθήματα γύρω από τον θάνατο. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, ειδάλλως δε θα έχει αποτέλεσμα, ούτε για το άτομο που θρηνεί, ούτε και για εμάς.
Τα παρακάτω θα σας βοηθήσουν να πάρετε μία ιδέα για το πώς μπορείτε να βοηθήσετε ένα άτομο που πενθεί:
Να έχεις την ενσυναίσθηση για πυξίδα σου
Μπορεί να μη ξέρεις ακριβώς πως είναι να χάνεις κάποιον, αλλά μπορείς να προσπαθήσεις να φανταστείς πώς θα ένιωθες. Πώς θα ήθελες οι άλλοι να σου συμπεριφερθούν και να σε βοηθήσουν. Αυτό είναι ένα καλό σημείο για να ξεκινήσουμε. Στο τέλος της ημέρας είμαστε όλοι άνθρωποι και έχουμε κάποια κοινά στοιχεία. Πρέπει, όμως, να έχεις στο μυαλό σου ότι οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές αντιδράσεις και χρειάζονται διαφορετικά πράγματα. Για παράδειγμα, το γεγονός ότι εσύ δε θέλεις ανθρώπους γύρω σου όταν είσαι λυπημένος/η, δε σημαίνει απαραίτητα πως άλλοι άνθρωποι έχουν την ίδια ανάγκη. Επομένως, το μόνο που μπορείς να κάνεις για να το μάθεις, είναι να ρωτήσεις και να ακούσεις. Και όταν σου δώσουν μια απάντηση, είτε λεκτική είτε συμπεριφορική, σεβάσου το. Η απώλεια είναι μία πολύ προσωπική κατάσταση και είναι πολύ σημαντικό να αποδέχεσαι τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται τη θλίψη τους.
Μην προσπαθείς να βρεις γρήγορες λύσεις για το πένθος τους
Αυτό θα κάνει το άτομο να νιώσει πως δεν το καταλαβαίνεις και θα προσπαθήσει να υπερασπιστεί τα συναισθήματά του. Όταν πονάς πολύ, το μόνο πράγμα που δε χρειάζεσαι είναι κάποιον να κρίνει την ένταση των συναισθημάτων σου ή το είδος του συναισθήματος που νιώθεις, ή να πρέπει να εξηγήσεις γιατί νιώθεις έτσι. Οπότε, απλώς αποδέξου το πώς νιώθουν. Να θυμάσαι πως δε μπορείς να “φτιάξεις” μια ραγισμένη καρδιά απλώς με το να δώσεις μια συμβουλή. Είναι λιγάκι πιο περίπλοκο από αυτό. Δεν υπάρχουν οι τέλειες λέξεις. Και εκφράσεις όπως “ήταν σχέδιο του Θεού” ή “όλα για κάποιο λόγο συμβαίνουν” μπορεί να μην απαλύνουν τον πόνο τους, ακόμα και αν οι προθέσεις σου είναι καλές. Όταν χάνεις έναν αγαπημένο, χάνεις μαζί με αυτόν και ένα κομμάτι του εαυτού σου, ένα κομμάτι της ταυτότητάς σου και το άτομο χρειάζεται χρόνο για να θρηνήσει την απώλεια, μόνο του ή μαζί σου. Δώστου αυτό το χρόνο. Επίτρεψέ του αυτό το χρόνο και άκου την ιστορία του. Ξανά και ξανά.
Aποδέξου και αναγνώρισε τα συναισθήματά τους
Άφησε τους να πονέσουν, αν αυτό αισθάνονται. Μη τους λες να προχωρήσουν. Στις σύγχρονες ευρωπαϊκές και αμερικανικές κοινωνίες, η θλίψη λόγω πένθους θεωρείται πως διαταράσσει τη φυσιολογική ζωή. Θεωρείται κάτι κακό που πρέπει να ξεπεράσεις γρήγορα προκειμένου να γυρίσεις πίσω στη παλιά σου ζωή και στο να είσαι πάλι παραγωγικός, να επιστρέψεις στη δουλειά σου (και αυτό είναι σίγουρα κάτι που θέλει ο εργοδότης σου). Η θλίψη λόγω πένθους, όμως, δε γινόταν αντιληπτή πάντα με αυτόν τον τρόπο. Η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου δεν είναι κάτι που ξεπερνάς. Αντιθέτως, είναι κάτι που κουβαλάς για πάντα μαζί σου και μαθαίνεις να ζεις με αυτό.
Πες τους ότι είσαι εκεί γι’ αυτούς
Να είσαι προσιτός. Πες “Ξέρεις, είμαι εδώ αν χρειαστείς οτιδήποτε”. Αλλά μην πιέσεις τη διαδικασία. Γίνε ο συνταξιδιώτης τους σε αυτό το σκοτεινό μονοπάτι που λέγεται απώλεια και πένθος. Κι άφησέ τους να σου δείξουν τον δρόμο. Άφησέ τους να σου δείξουν τον τρόπο με τον οποίο θέλουν να βοηθηθούν. Μπορεί να εξακολουθούν να νιώθουν μοναξιά, και αυτό δεν είναι δικό σου λάθος, ούτε πρέπει να προσπαθήσεις να πάρεις τη θέση του ατόμου που έχασαν. Είναι φυσιολογικό να νιώθουν μοναξιά ακόμα κι αν είσαι εκεί, αλλά σε διαβεβαιώνω πως θα ένιωθαν ακόμα περισσότερη μοναξιά χωρίς εσένα. Η διακριτική ύπαρξή σου είναι σημαντική.
Ο Colin Murray Parks επισήμανε πως η θλίψη που νιώθουμε όταν πενθούμε είναι το τίμημα που πληρώνουμε για την αγάπη. Αν αγαπάς, κάποια στιγμή, μπορεί να βρεθείς σε πένθος. Αλλά νομίζω πως αυτό είναι καλύτερο από το να μην έχεις ποτέ τίποτα να χάσεις. Ή τουλάχιστον, αυτή είναι η δική μου άποψη.