Εθισμός στον τζόγο
Γράφει η Χριστίνα Βαϊζίδου
Η ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια κρύβει από μόνη της ένα παράδοξο: ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι διατείνονται ότι παίζουν για να κερδίσουν, επενδύουν τα χρήματά τους σε μια δραστηριότητα η οποία εγγυάται ότι, αργά ή γρήγορα, θα χάσουν.
Ο εθισμός στον τζόγο αποτελεί μία από τις εξαρτήσεις σε συμπεριφορές, καθώς δε μεσολαβεί κάποια ψυχοδραστική ουσία και η ευφορική διάθεση προκαλείται απλά από την παραγωγή ενδογενών ενδορφινών. Η κατάταξη της εξάρτησης από τυχερά παιχνίδια ως ψυχική ασθένεια έγινε για πρώτη φορά στο DSM III. Πλέον τοποθετείται στις διαταραχές ελέγχου των παρορμήσεων αλλά και στις διαταραχές των εξαρτήσεων.
Τα σημάδια παθολογικής εξάρτησης
Τα τυχερά παιχνίδια αντιμετωπίζονται από τον παίκτη ως προτεραιότητα με αποτέλεσμα:
- την παραμέληση της οικογένειας ή άλλων καθηκόντων και πολλές φορές τη μειωμένη απόδοση στην εργασία.
- αίσθημα στενοχώριας και πίεσης.
- απλήρωτοι λογαριασμοί και συνεχής δανεισμός.
- συνέχιση της δραστηριότητας παρά τη συσσώρευση αρνητικών συνεπειών.
- αδυναμία ελάττωσης ή διακοπής του παιχνιδιού και αύξηση της συχνότητας.
Η συμπεριφορά η οποία σχετίζεται με την παθολογική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια ξεκινά από την παρορμητικότητα, περνάει στον ψυχαναγκασμό και καταλήγει στην εθιστική συμπεριφορά.
Αίτια ανάδυσης της εξάρτησης στον τζόγο
Τί είναι αυτό, λοιπόν, που κάνει τους ανθρώπους να συμμετέχουν σε τυχερά παιχνίδια. Το χρηματικό κίνητρο, εξάλλου, υφίσταται κυρίως στους περιστασιακούς παίκτες. Εκτός των οικονομικών παραγόντων, έχει διαπιστωθεί ότι εμπλέκονται τόσο διανοητικοί όσο και συναισθηματικοί παράγοντες στη διαμόρφωση αυτής της συμπεριφοράς.
Η επωνομαζόμενη διανοητική θεωρία μας εξηγεί ότι οι άνθρωποι οι οποίοι αναπτύσσουν έναν εθισμό στον τζόγο, τείνουν να συμπεριφέρονται χωρίς λογική ή μάλλον να χρησιμοποιούν σε μία περίσταση, η οποία καθορίζεται εξολοκλήρου από την τύχη, τις ίδιες λογικές αρχές που θα χρησιμοποιούσα στην καθημερινότητά τους. Αναζητούν συσχετίσεις, προκειμένου να διασφαλίσουν τη νίκη στο μέλλον ή να αποκλείσουν ότι κάποιο “λάθος” τους θα επαναληφθεί, ξεχνώντας ότι πρόκειται για μία διαδικασία παντελώς απρόβλεπτη. Πείθουν τον εαυτό τους ότι μπορούν να κερδίσουν αναπτύσσοντας στρατηγικές, θεωρώντας τα τυχερά παιχνίδια λανθασμένα ως παιχνίδια ικανότητας και υπερεκτιμώντας τις πιθανότητας νίκης. Αναπτύσσεται, έτσι, υποσυνείδητα μία ψευδαίσθηση ελέγχου. Τείνουν στη συνέχεια να αποδίδουν ενδεχόμενες νίκες στις ικανότητές τους και τις ήττες σε εξωτερικούς παράγοντες. Άλλοτε, μέσω της επιλεκτικής αφαίρεσης, ξεχνάνε σχεδόν το γεγονός της επανειλημμένης ήττας τους.
Στο συναισθηματικό επίπεδο, τα κέρδη, υποδαυλίζουν μέσω του αισθήματος θριάμβου και επιβεβαίωσης ακόμη περισσότερο την επιθυμία για παιχνίδι ενώ μία ενδεχόμενη ήττα, μέσω της ματαίωσης, της προκαλούμενης απογοήτευσης, των ενοχών, του φόβου και της αγωνίας, οδηγεί στην ανάγκη του παίκτη να καλύψει τη χασούρα.
Στη φάση του κέρδους ο παίκτης δελεάζεται από την ατμόσφαιρα όπου διεξάγεται το παιχνίδι, τη συγκίνηση και τον ενθουσιασμό από το πρώτο κέρδος, την απομάκρυνση από τα προβλήματα της καθημερινότητας και την ελπίδα ότι θα μπορέσει να πραγματοποιήσει τα πιο τρελά του όνειρα. Στη φάση των απωλειών αρχίζει να χάνει αλλά αρνείται να το δεχτεί και παρασύρεται στην προσπάθεια να ξανακερδίσει όσα έχει χάσει. Στη φάση της απελπισίας ο έλεγχος έχει χαθεί, ο παίκτης αδιαφορεί για την προσωπική και επαγγελματική ζωή του και συσσωρεύει χρέη.
Επιπτώσεις της παθολογικής ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια
Η παθολογική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια οδηγεί συχνά σε άγχος, το οποίο εκδηλώνεται και με σωματικά συμπτώματα, όπως γαστρεντερικές ενοχλήσεις, ημικρανίες και υψηλή αρτηριακή πίεση αλλά και σε κατάθλιψη, ακόμη και με αυτοκτονικό ιδεασμό.
Στο διαδικτυακό τόπο υπάρχει ένα σύντομο ερωτηματολόγιο 10 ερωτήσεων για να διαπιστώσει κάποιος αν εμπίπτει στην κατηγορία των παθολογικών παικτών. Αποτελεί συντομευμένη παραλλαγή ενός άλλου ερωτηματολογίου 20 ερωτήσεων, που καταρτίστηκε από την οργάνωση υποστήριξης Aνώνυμοι Tζογαδόροι. Aκόμα και μία καταφατική απάντηση σημαίνει ότι υπάρχει ένδειξη παραπομπής σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας.
Ψυχοθεραπευτικά, οι παθολογικοί παίκτες αντιμετωπίζονται είτε ψυχοδυναμικά, επιχειρώντας μία βαθύτερη αλλαγή στην προσωπικότητα με αντιμετώπιση των ασυνείδητων επιθυμιών και συγκρούσεων του παίκτη είτε μέσω της γνωστικοσυμπεριφορικής προσέγγισης, κατά την οποία γίνεται ενημέρωση για τον τζόγο και εκπαίδευση στην επίλυση προβλημάτων, στις κοινωνικές δεξιότητες και στον έλεγχο της σκέψης. Μερικές φορές προτείνεται συνδυαστική η λήψη φαρμακευτικής αγωγής (κυριως αντικαταθλιπτικών). H οικογένεια μπορεί επίσης να αποτελέσει μία σημαντική πηγή ενθάρρυνσης και υποστήριξης, πριν και κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
Προτεινόμενη βιβλιογραφία:
1. Tζόγος, Ξεπερνώντας το πάθος για τα τυχερά παιχνίδια, Blaszczynski, Alex, Eκδόσεις Eλληνικά Γράμματα, Αθήνα, Ιανουάριος 2003, ISBN 13 9789604062959
2. Meyer G., Bachmann M., Spielsucht: Ursachen und Therapie, Springer Verlag, Berlin, 2005
3. Pathologisches Glücksspielen, Prävalenz, Komorbidität, Diagnose und Hilfsangebote in Deutschland, Erbas, Beate; Buchner, Ursula G., Deutsches Ärzteblatt, 2012; 109(10): 173-9
Αρχική δημοσίευση: E- psychology https://www.psychology.gr/
