The Smartphone Generation
Γράφει η Χριστίνα Βαϊζίδου
Ένα είναι σίγουρο: Τα παιδιά και οι έφηβοι των ημερών μας είναι πιο “ασφαλή” από ποτέ. Δε θα γρατζουνίσουν τα γόνατά τους, δε θα λερώσουν τα χέρια τους, δε θα γράψουν με σπρέι στους τοίχους, δε θα πηδήξουν κάποια κάγκελα, δε θα τους δει κάποιος να κλαίει από απόρριψη ερωτική, από απογοήτευση. Ο μαγικός κόσμος βρίσκεται στα χέρια τους, είναι πλασματικός και κρύβεται ολόκληρος μέσα σε μία οθόνη.
Στατιστικά στοιχεία για τη χρήση smartphone και tablet στα παιδιά
Ήδη από την ηλικία των 2-3 ετών τα παιδιά αρχίζουν να εξοικειώνονται με τη χρήση smartphone και tablet, χρησιμοποιώντας αυτά των γονιών τους. Σε έρευνα μάλιστα διαπιστώθηκε ότι 19% παιδιών ηλικίας 2-5 ετών ήξεραν να χρησιμοποιήσουν ένα smartphone μόνο 9% ήξερε να δέσει τα παπούτσια του (AVG research, Online survey of 6,017 parents in the UK, US, France, Germany, Spain, Czech Republic, Australia, Brazil, Canada and New Zealand, November and December 2013).
Οι προβληματισμοί που προκύπτουν αφορούν αφενός μεν στη στάση των γονιών και αφετέρου στην υπερβολική χρήση των ηλεκτρονικών αυτών συσκευών και όχι στη βελτίωση των τεχνολογικών γνώσεων των νέων.
Χρησιμότητα των smart phones από την πλευρά των γονέων
Θα αναφερθούμε εν συντομία στη χρησιμότητα των smart phone από την πλευρά των γονέων, οι οποίοι επιτυγχάνουν συχνά δύο τινά: από τη μία καλύπτουν την ανασφάλειά τους όντας σε θέση να εντοπίσουν ανά πάσα στιγμή τα παιδιά σε αυτούς τους χαλεπούς και επικίνδυνους καιρούς και από την άλλη τα “παρκάρουν” παρέχοντάς τους μία άκρως εθιστική και εύκολη απασχόληση που δεν εμπλέκει τους ίδιους και τους χαρίζει έτσι την πολυπόθητη “ησυχία τους”.
Τι συμβαίνει όμως από την πλευρά των νέων;
Τα smartphones -έξυπνα όντα- είναι σε θέση να δημιουργήσουν πολλάκις μία αίσθηση ψευδών αναγκών και δημόσιου βίου. Η πιο απλά είναι το ότι πρέπει να είμαστε πάντα διαθέσιμοι. Κι αν δεν έχουμε κάρτα, υπάρχει wifi. Και δε χρειάζεται να μιλήσουμε με τους φίλους και να κανονίσουμε το πως και πότε θα βρεθούμε. Αρκεί να κάνουμε check in. Και όχι, δε χρειάζεται να είμαστε εκεί που δηλώνουμε. Αρκεί να θέλουμε να κάνουμε την Ελένη ή τον Κώστα να ζηλέψουν.
“Περνάμε τέλεια” ενώ ενδέχεται να κλαίμε κάτω από την κουβέρτα μας, δηλώνουμε “in a relationship” για να μας ευχηθούν άπειροι άνθρωποι που δε γνωρίζουμε, αλλάζουμε το status της σχέσης μας όταν χωρίζουμε, ενημερώνουμε για τα μπάνια που κάναμε και τα ποτά που ήπιαμε και πάνω από όλα για τα γεμιστά που μαγειρέψαμε. Οι νέοι που μεγαλώνουν κατά αυτόν τον τρόπο δεν αναπτύσσουν επαρκώς την ικανότητα έκφρασης και επεξεργασίας των συναισθημάτων τους και επίσης βιώνουν έναν πλασματικό κόσμο στον οποίο όλοι είναι προσβάσιμοι ανά πάσα στιγμή και όλα είναι εύκολα και ρόδινα.
Το πρόβλημα είναι ότι η ζωή θα τους διαψεύσει.
Επιπλέον, η ναρκισσιστική πλευρά του εαυτού τους, η οποία τείνει προς το υπερτροφικό αναλόγως των like που έχει εισπράξει, δεν είναι σε θέση να επεξεργαστεί και να δεχτεί το πλήγμα των απορρίψεων ματαιώσεων της καθημερινότητας.
Όσο μικρότερη είναι η ηλικία του ατόμου που ξεκινάει να ασχολείται με ένα smartphone τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος αρνητικών επιπτώσεων, λόγω του ανολοκλήρωτου της προσωπικότητας.
Πολλές προβληματικές συμπεριφορές, άρρηκτα συνδεδεμένες με την κατάχρηση της κινητής τηλεφωνίας και οι οποίες αφορούν στις κοινωνικές δεξιότητες: οι νεότερες γενιές δε γνωρίζουν τη βλεμματική επαφή και την αποφεύγουν, απόφευγουν τις “περιττές” αλληλεπιδράσεις με άλλους παριστάνοντας ότι μιλούν στο κινητό. Η εικόνα μίας παρέας απούσας και χαμένης στο λαγούμι της “Αλίκης στη χώρα” των smartphones δε μας είναι εξάλλου ξένη. Οι συνεννοήσεις είναι λιγότερο σταθερές, καθότι όλα δύνανται να αλλάξουν την τελευταία στιγμή εις βάρος πολλές φορές της συνέπειας. Η έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων και κοινωνικής νοημοσύνης έχει συχνά σαν αποτέλεσμα τη μετέπειτα ανάπτυξη κοινωνικού άγχους ή φοβιών.
Οι ερωτικές σχέσεις των νέων έχουν εξίσου καταστραφεί λόγω της αδυναμίας τους να φλερτάρουν, να προσεγγίσουν, να γνωρίσουν το επίδοξο έτερόν τους ήμισυ.
Πίσω από τον αόρατο προστατευτικό μανδύα της ανωνυμίας του ίντερνετ συγκαλύπτονται πιο εύκολα περιπτώσεις διαδικτυακού εκφοβισμού (bullying) καθώς και παρενόχλησης. Ο αριθμός των εφήβων που αισθάνονται παραμελημένοι και απομονωμένοι ή απογοητευμένοι από τη ζωή τους αυξάνεται διαρκώς καθώς παρακολουθούν δημόσια τις απολαύσεις των υπολοίπων και τις προγραμματισμένες συναντήσεις από τις οποίες τους απέκλεισαν. Η αύξηση του αισθήματος της μοναξιάς είναι γρήγορη και αναπόφευκτη.
Μέσω των smartphones οι νέοι έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο χωρίς την επίβλεψη κάποιου ενήλικα, μπαίνοντας έτσι χωρίς φίλτρα κριτικής ικανότητας σε έναν αόρατο κόσμο με άπειρα σκοτεινά σημεία κακόβουλων πληροφοριών, παραπληροφόρησης, ανεξέλεγκτου chat και γνωριμιών, βομολοχιών και πορνογραφίας.
Τα αποτελέσματα των ερευνών της επιστημονικής ομάδας Monitoring the future
Τα στοιχεία των ερευνών της επιστημονικής ομάδας Monitoring the future μιλούν από μόνα τους: Οι 18χρονοι το 2015 έβγαιναν λιγότερο συχνά από ό,τι οι 14χρονοι το 2009. Οι σημερινοί έφηβοι θα βγουν σπανιότερα ραντεβού και είναι λιγότερο σεξουαλικά ενεργοί. Οι έφηβοι φαίνεται να είναι ικανοποιημένοι με αυτή την ιδιότητά τους ως σπιτόγατοι, επειδή η κοινωνική τους ζωή βιώνεται μέσα στο τηλέφωνό τους.
Το παγοδρόμιο, το γήπεδο μπάσκετ, η πισίνα της πόλης, το σημείο της πόλης για τα ζευγαράκια – όλα έχουν αντικατασταθεί από εικονικούς χώρους στους οποίους έχουν πρόσβαση μέσω των εφαρμογών και του ίντερνετ. Οι 14χρονοι που περνούν 10 ή περισσότερες ώρες την εβδομάδα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν 56% περισσότερες πιθανότητες να πουν ότι είναι δυστυχισμένοι από όσους αφιερώνουν λιγότερο χρόνο σε αυτά. (Have smartphones destroyed a generation?, Jean M. Twenge, The Atlantic Daily, September 2017).
Υπερβολική χρήση smartphone και No mobile Phobia
Η υπερβολική χρήση των smartphones για κάθε πτυχή της ζωής οδήγησε στην αδυναμία των νέων να αποχωριστούν τον αγαπημένο έξυπνο φίλο τους. Οι έφηβοι θεωρούνται ως η πιο επιρρεπής ηλικιακή ομάδα για τη λεγόμενη “nomophobia” (no-mobile-phobia), το σύνολο δηλαδή των συναισθημάτων που προκαλούνται σε περίπτωση μη προσβασιμότητας στο κινητό (“Nomophobia is the fear of being out of mobile phone contact – and it’s the plague of our 24/7 age”, Evening Standard. April 1, 2008).
Εν έτη 2017 έχει αναπτυχθεί μάλιστα εφαρμογή (app) για το κινητό τηλέφωνο η οποία σε αποσυνδέει από το ίντερνετ ή και απενεργοποιεί το κινητό σου ανάλογα με τις ρυθμίσεις, ενημερώνοντας βέβαια πρώτα τον κύκλο σου για την παράτολμη πράξη σου να απενεργοποιήσεις το κινητό τηλέφωνο: Checking out (Digital Detox). Υπάρχει επίσης και National Day of Unplugging, η τρίτη Μαρτίου, θεσμοθετημένη από την ανάγκη να υπενθυμιστεί σε ορισμένους ότι μπορούν να επιστρέψουν για λίγο στη χωρίς smartphone ζωή.
Οι ερευνητές πιθανολογούν άμεση συσχέτιση των ποσοστών κατάθλιψης με το χρόνο που περνάει ένα άτομο στο διαδίκτυο.
Αυτό με τη σειρά του σχετίζεται με τη δομή του μεταιχμιακού συστήματος του εγκεφάλου, άμεσα σχετιζόμενου με τα συναισθήματα και το οποίο χρειάζεται μία πολυαισθητηριακή διέγερση προκειμένου να επιτύχει την πλήρη ανάπτυξη. Κι αυτή επιτυγχάνεται με την κατά πρόσωπο- επικοινωνία: εκείνη κατά την οποία μπορείς να δεις, να ακούσεις, να μυρίσεις και να αγγίξεις ενδεχομένως τον απέναντι.
Συνολικά τελικά η παντοδυναμία των smartphones έγκειται στο ότι είναι πανταχού παρόντα, έτοιμα να λύσουν όλα τα προβλήματά μας. Μπορούμε να τηλεφωνήσουμε, να στείλουμε μήνυμα, να γευτούμε τις απολαύσεις της χώρας του διαδικτύου και των social media, να μάθουμε που έκανε check in ο φίλος ή ο έρωτάς μας, να μάθουμε για τον καιρό, για τις ακριβείς συντεταγμένες του κάθε μπαρ της πλάσης.
Και ενώ όλα αυτά διευκολύνουν, αξίζει για μια στιγμή να αναρωτηθούμε: Πώς θα αντέξει το παιδί του σήμερα ως ενήλικας του αύριο τη συνειδητοποίηση ότι δεν μπορεί να ελέγχει ανά πάσα στιγμή τι κάνουν οι άλλοι και προς τα που γυρνάει ο κόσμος; Πώς θα γίνει μούσκεμα από την καλοκαιρινή καταιγίδα η νέα γενιά, ουρλιάζοντας και γελώντας για το “I’m singing in the rain“; Πώς θα χαθεί για να τρομάξει, να συνέλθει και ίσως να βρει κάτι ακόμη πιο ωραίο από αυτό που έψαχνε;
1η δημοσίευση: E- psychology, https://www.
Προτεινόμενη βιβλιογραφία:
King, A. L. S., A. M. Valenca, A. C. O. Silva, T. Baczysnki, M. R. Carvalho & A. E. Nardi (2013). “Nomophobia: Dependency on virtual environments or social phobia?”, Computers in Human Behavior
Walsh, S. P., K. M. White, R. McD Young (2010). “Needing to connect: The effect of self and others on young people’s involvement with their mobile phones.”, Australian Journal of Psychology
Roberts, James A. (2015)., TOO MUCH OF A GOOD THING: Are You Addicted to Your Smartphone?, Sentia Publishing, ISBN 978-0996300476
iGen: Why Today’s Super-Connected Kids Are Growing Up Less Rebellious, More Tolerant, Less Happy–and Completely Unprepared for Adulthood–and What That Means for the Rest of Us, Jean M. Twenge, Atria Books, 2017, ISBN-10:1501151983
