Δημιουργώντας και αλλάζοντας τα οικογενειακά μοτίβα επικοινωνίας
Δημιουργώντας και αλλάζοντας τα οικογενειακά μοτίβα επικοινωνίας
Είδατε ότι έχουμε ολοκαίνουργια προγράμματα καθοδηγούμενης αυτοβελτίωσης για τις σχέσεις, το άγχος και ένα σωρό θέματα;
Δημιουργώντας και αλλάζοντας τα οικογενειακά μοτίβα επικοινωνίας
Γράφει η Ειρήνη Καραβασίλη
Τι εννοούμε όταν μιλάμε για μοτίβα;
Τα μοτίβα είναι αγαπημένη ψυχοθεραπευτική λέξη και μπορεί να την ακούσετε πολύ συχνά. Τι είναι όμως ένα μοτίβο; Είναι μία συμπεριφορά που επαναλαμβάνεται συνεχώς και φτάνει σε σημείο να παγιώνεται. Όταν αυτό συμβαίνει σε επίπεδο σχέσεων, μιλάμε για μοτίβα αλληλεπίδρασης ή αλλιώς patterns σχετίζεσθαι.
Ένα απλό παράδειγμα μοτίβου αλληλεπίδρασης σε ένα παντρεμένο ζευγάρι θα μπορούσε να είναι το εξής:
Η σύζυγος παραπονιέται ότι ο σύζυγος δεν κάνει δουλειές στο σπίτι. Ο σύζυγος δοκιμάζει να κάνει κάτι, αλλά το κάνει διαφορετικά από την σύζυγο. Η σύζυγος δεν μπορεί να βλέπει κάτι που κάνει με έναν συγκεκριμένο τρόπο να γίνεται «λάθος» κι έτσι το διορθώνει κάνοντας το με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Ο σύζυγος γκρινιάζει ότι δεν δέχεται τον τρόπο του, δεν ξανακάνει την δουλειά. Η σύζυγος παραπονιέται ότι ο σύζυγος δεν κάνει δουλειές στο σπίτι….κ.ο.κ.
Το παραπάνω ήταν ένα συχνό μοτίβο αλληλεπίδρασης που όπως μπορείτε να παρατηρήσετε κάνει κύκλο. Δηλαδή τελειώνει ακριβώς όπως άρχισε κι έτσι συνεχίζει να επαναλαμβάνεται.
Τα μοτίβα είναι κάτι κακό;
Προσοχή! Δεν πρέπει να παρεξηγήσετε τα μοτίβα και να θεωρήσετε πως πρόκειται για κάτι κακό, αρνητικό, που πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξει. Τα μοτίβα αλληλεπίδρασης αποτελούν θεμέλιο λίθο της οικογένειας. Δημιουργούνε τις βάσεις, τους κανόνες και τις αρχές. Διατηρούν το οικογενειακό οικοδόμημα σταθερό. Το πρόβλημα προκύπτει όταν δημιουργούνται και διατηρούνται μοτίβα τα οποία είτε είχαν κάποτε μια χρησιμότητα μα τώρα δεν έχουν πια είτε ακόμα κι αν έχουν και τώρα μια χρησιμότητα, είναι πολύ επίπονα για ορισμένα μέλη της οικογένειας.
Πάμε να δούμε κάποια συνηθισμένα και συχνά οικογενειακά μοτίβα που σχετίζονται με συχνά οικογενειακά προβλήματα.
Ο αποδιοπομπαίος τράγος και η ευνοιοκρατία
Όλοι λίγο πολύ είμαστε εξοικειωμένοι με την έννοια του αποδιοπομπαίου τράγου. Πρόκειται για ένα από τα πιο συνήθη οικογενειακά μοτίβα. Αποδιοπομπαίος τράγος είναι το μέλος της οικογένειας το οποίο κατηγορείται πιο συχνά, αυτό που συνήθως θεωρείται ότι φταίει για τα προβλήματα και τα δεινά της οικογένειας. Όταν φταίει μόνο ένα μέλος της οικογένειας για όλα τα προβλήματα αυτής, τα υπόλοιπα μέλη μπορούν να εφησυχαστούν και να εθελοτυφλούν απέναντι στη δική τους ευθύνη για τα πράγματα. Όσο πιο πολύ κατηγορείται τόσο πιο πιθανό είναι να αναπτύξει τις συμπεριφορές για τις οποίες κατηγορείται. Με απλά λόγια, αν κάποιος ακούει συνέχεια ότι «είσαι κακός, είσαι κακός, είσαι κακός» υπάρχουν πολλές πιθανότητες να γίνει αυτό που μαθαίνει ότι είναι, δηλαδή, κακός. Έτσι, το μοτίβο διατηρείται.
Στον αντίποδα του αποδιοπομπαίο τράγου υπάρχει συνήθως το μέλος της οικογένειας που βιώνει μία ευνοιοκρατία. Το «αγαπημένο παιδί» που είναι υπεύθυνο για όλες τις επιτυχίες της οικογένειας. Όταν αναλαμβάνει ένα μέλος της οικογένειας να φέρει εις πέρας όλες τις επιτυχίες, τα υπόλοιπα μέλη μπορούν να εφησυχαστούν. Όσο πιο πολύ παίρνει επιβράβευση και όσο πιο πολύ αυξάνονται οι προσδοκίες τόσο πιο πολύ το αγαπημένο παιδί θα προσπαθεί να τις επιβεβαιώσει. Έτσι, διατηρείται το μοτίβο.
Βλέπουμε πως και στις δύο περιπτώσεις η διαδικασία είναι ίδια, απλώς με διαφορετικό περιεχόμενο. Επίσης και στις δύο περιπτώσεις, είτε είσαι το «κακό» είτε το «καλό» παιδί, όταν υπάρχει η προσδοκία να είναι μόνο αυτό, το βάρος μπορεί να γίνει αφόρητο.
Ο αδύναμος κρίκος
Σκεφτείτε μία οικογένεια που το ένα μέλος της είναι το πιο αδύναμο, το πιο ευαίσθητο. Αυτό που όλοι του φέρονται σαν να είναι φτιαγμένο από πορσελάνη και με ένα άγγιγμα θα σπάσει. Συνήθως πρόκειται για περιπτώσεις που το εν λόγω οικογενειακό μέλος έχει περάσει ή περνάει κάποια ασθένεια. Μπαίνει λοιπόν στο ρόλο του «αρρώστου».
Οι γύρω του του φέρονται με προσοχή, δεν ανεξαρτητοποιείται και ζει σε μία γυάλα, σε ένα χρυσό κλουβί. Όσο του φέρονται με αυτό τον τρόπο τόσο πιο πολύ μπαίνει στο ρόλο του αδύναμου και άρα φέρεται ως αδύναμος και άρα του φέρονται ως αδύναμου και άρα το μοτίβο συνεχίζεται.
Πρόκειται για ένα μοτίβο αλληλεπίδρασης που όσο πιο έντονα παγιώνεται τόσο πιο δύσκολα σπάει. Και γιατί ο αδύναμος κρίκος έχει συνηθίσει να ζει σε ένα καθεστώς υπερπροστασίας από το οποίο φοβάται να βγει και γιατί οι γύρω του φοβούνται να τον αφήσουν να βγει, καθώς θεωρούν πως δύσκολα θα τα καταφέρει μόνος του.
Μπορεί ένα μοτίβο να σπάσει;
Φυσικά τα μοτίβα μπορούν να σπάσουν. Ακόμα κι αυτά που είναι χρόνια παγιωμένα. Το πρώτο βήμα είναι η αναγνώριση των συμπεριφορών που το δημιούργησαν και το διατήρησαν. Το πιο δύσκολο βήμα είναι η αναγνώριση όσων εξυπηρετούσε μέχρι τώρα στην οικογένεια και η απόφαση να θυσιαστούν κάποια από αυτά, ώστε να μπορέσει να υπάρξει αλλαγή. Να θυμάστε πως τα μοτίβα από εμάς δημιουργούνται κι άρα από εμάς αλλάζουν…
Θέλετε να μάθετε περισσότερα για τα προγράμματα καθοδηγούμενης αυτοβοήθειας;
